Wiki junior Sunčev sistem/Asteroidni pojas
.svg) |
Činjenice o Asteroidnom pojasu |
| |
Asteriodni pojas se nalazi u Sunčevom sistemu između planeta Mars i Jupiter. Sačinjen je od grudvi kamena i metala mnogo manje od planeta. Ove grudvice se zovu asteroidi ili male planete. Ne možemo ih vidjeti sa Zemlje golim okom, ali neke od njih možemo vidjetu kroz dvogled ili teleskope.
Najveći asteroid u Sunčevom sistemu je 2001 KX76. U asteroidnom pojasu četiri najveća tijela su: Ceres (širok 939 kilometra) patuljasta planeta nazvana po rimskoj boginji poljoprivrede. Sljedeća je Vesta (široka 525 kilometara) ime dobila po rimskoj boginji doma. Zatim, Palada unuka Posejdona i Hygiea grčka boginja zdravlja (zato mi danas koristimo riječ higijena). Ova četiri tijela čine otprilike polovinu asteroidnog pojasa.
Nisu svi asteroidi te veličine. Prečnik nekih iznosi manje od kilometra. Otprilike se smatra da su asteroidi objekti širi od 50 metara. Sve manje od te veličine naučnici jednostavno zovu meteroidi. Uz pomoć naprednih teleskopa naučnici su uspjeli zabilježili nekoliko objekata manjih od 50 metara kako prolaze pored Zemlje.
U Asteriodnom pojasu ima vjerovatno nekoliko miliona asteroida. Dosada je preko 96.000 asteroida zabilježeno i dobilo broj, a skoro 12.000 asteroida je dobilo i ime. Ali iako ima toliko puno asteroida sam Asteriodni pojas se sastoji uglavnom od praznog prostora. Ako bi putovali kroz njega u svemirskom brodu moglo bi proći jako puno vremena dok bi uspjeli proći pored nekog asteroida (znači sasvim različito od onoga što se prikazuje u nekim filmovima naučne fantastike).
| Ime | Veličina |
|---|---|
1 Ceres .svg){kind=small}
|
940 km |
4 Vesta .svg){kind=small}
|
525 km |
2 Pallas .svg){kind=small}
|
510 km |
10 Hygiea .svg){kind=small}
|
435 km |
704 Interamnia .svg){kind=small}
|
330 km |
52 Europa .svg){kind=small}
|
320 km |
511 Davida .svg){kind=small}
|
300 km |
Kako su asteroidi dobivali ime[uredi]
Prvi asteroidi su imenovani po herojima iz mitova i legendi, uglavnom kao i glavne planete u Sunčevom sistemu. Prvi koji je otkriven, Ceres (ili Cerera), dobio je ime po rimskoj boginji uzgoja biljaka (posebno žitarica) i majčinske ljubavi, isto kao i drugi otkriveni asteroid Pallas po jednom od grčkih bogova mudrosti. Asteroidi također dobivaju brojeve prema redoslijedu otkrivanja, tako je Ceres broj 1, Pallas broj 2 i tako dalje.
Kako je broj otkrivenih asteroida rastao, ponestalo je imena iz mitologije, i počeli su im davati druga imena. Neki od asteroida su dobili ime po državama. Na primjer Asteroid 136 se zove Austrija. Neki drugi su dobili ime po biljkama, tako da imamo Asteroid 978 Petunija. Asteroid po imenu 1620 Geographos je dobio ime po Društvu National Geographic, da bi se odalo priznanje naporima ovog društva na širenju znanja o Sunčevom sistemu. Mnogi drugi asteroidi su dobili ime po poznatim osobama (živim i mrtvim). U nekoliko slučajeva se dešavalo da oni koji otkriju asteroid daju ime po svojim kućnim ljubimcima, kao što je slučaj sa asteroidom 2309 G-din Spock (tako se zvala mačka astronoma koji je otkrio asteroid). Naučnici izbjegavaju davanje imena na ovaj način, ali se to ipak dešava s vremena na vrijeme. Asteroidima su čak davana imena i izmišljenih likova i osoba.
Danas, osobe koje otkriju asteroid mogu predložiti ime za njega. Poslije toga grupa naučnika ispita da li je ime odgovarajuće (da li podsjeća na ime nekog drugog asteroida ili je neko od nepoželjnih imena). Zbog toga što je već otkriven veliki broj asteroida svi oni nemaju imena, već se uglavnom označavaju brojevima. Teško da će svi oni dobiti formalna imena u skorije vrijeme (zbog toga što ih je tako puno).
Inače riječ Asteroid također se odnosi na pripadnike porodice Asteroidea; odnosno morske zvijezde. Etimologija riječi dolazi od starogrčkog ἀστεροειδής, što doslovno znači oblik zvijezde. Stari Grci su vjerovatno zamijenili asteroide sa zvijezdama.
Većina asteroida ima simbole koji ih predstavljaju; na primjer, Cerera ima ⚳, što predstavlja Cererin kos, a Palada ima ⚴, predstavlja Atenino koplje.
Ko ih je otkrio[uredi]
|
| Sunčev sistem |
|
Uvod |
Giuseppe Piazzi je 01. januara 1801. godine slučajno otkrio Ceres. Prvo je mislio da je ovo kometa, a kasnije planeta! Kada se shvatilo da je premali Sir William Herschel (astronom koji je otkrio Uran) izmislio je riječ "asteroid" da bi ga opisao, koristeći starogrčku riječ aster, što znači zvijezda, i -oid, što znači oblik ili oblik. Drugim riječima planet nalik zvijezdi, jer nije mogao vidjeti nikakve detalje zbog male veličine objekta.
Do 1807. otkrivena su još 3 asteroida, ali ništa više nije pronađeno sve do 1845. godine kada je uporni lovac na asteroide po imenu Karl Ludwig Hencke 1847. pronašao peti i šesti asteroid. Od tada je svake godine pronađen najmanje jedan novi asteroid.
Godine 1891. snimljene su prve slike noćnog neba. To je dovelo do otkrića mnogo više asteroida. Slika istog dijela neba snimljena je u više različitih noći. Kada se slike poravnaju, zvijezde budu na istim mjestima, ali se asteroid pomjeraju.
U našem modernom vremenu otkriveno je preko 280.000 asteroida. Stalno se pronalazi mnogo više. Neki od ovih asteroida prolaze blizu Zemlje i astronomi žele da pronađu bilo koji koji se približi našoj planeti. Veliki broj asteroida sada otkrivaju automatski teleskopi i računari.
Od čega su napravljeni?[uredi]
Asteroidi su napravljena uglavnom od stijena bogatih ugljikom. Ipak, svaki četvrti je napravljen od metala željeza i nikla. Od tih metalnih asteroida, otprilike polovina njih su čisto željezo i nikl; ostatak je pomiješan sa spojevima silicijum dioksida, elementa koji čini stijene. Svaki od većih metalnih asteroida sadrži ogromne količine željeza: mnogo više nego što se iskopa svake godine na Zemlji. Vesta, najsjajniji asteroid, ima vrlo neobičan sastav - napravljen je od vulkanskih stijena velike gustine.
Naučnike veoma zanima od čega se sastoje asteroidi jer im to može pomoći da saznaju kako je nastao Sunčev sistem. Nekoliko svemirskih letjelica posjetilo je asteroide kako bi saznalo više o njima.
Postoje li asteroidi izvan asteroidnog pojasa ?[uredi]
Većina asteroida se nalazi u asteroidnom pojasu, ali ne svi. Neki asteroidi kruže bliže Suncu, a mnogi asteroidi kruže iza Neptuna. Asteroidi koji se približavaju Zemlji nazivaju se Zemlji bliski asteroidi. Ponekad komadići asteroida udare u Zemlju, izgarajući u atmosferi kao meteor. Ako su dovoljno veliki, zaista bi mogli udariti u površinu i tada se zovu meteoriti.
Kentaur je mitska zvijer koja ima tijelo konja s ljudskom glavom i trupom umjesto glave i vrata konja. Postoje neki asteroidi u spoljašnjem Sunčevom sistemu koji se zovu Kentauri. Teško je reći da li je bilo koji Kentaur asteroid, kometa ili objekt Kuiperovog pojasa. Na primjer, prvi otkriveni Kentaur bio je Hiron (u grčkoj mitologiji važan kentaur). Ali neki naučnici misle da je to kometa, a ne asteroid. Zvanično se zove i asteroid 2060 Chiron i kometa 95P/Chiron!
U većini slučajeva kada asteroid pređe putanju planete kao što je Jupiter, u nekom trenutku će asteroid ili udariti u planetu ili će biti bačen u drugom pravcu. Mnogi od malih mjeseci nekih planeta možda su nekada bili asteroidi koje je gravitacija planete uhvatila kada su se previše približili. Međutim, postoje dvije tačke duž orbite planete u kojima asteroid može bezbjedno da se zadrži. Oni se nalaze u tački jedne šestine (ili 60°) orbite ispred planete i na istoj udaljenosti iza planete. Ove lokacije se zovu Lagrangeove tačke i nalaze se tamo gdje je privlačenje Sunca jednako privlačenju planete (asteroid balansira baš kao akrobata koji hoda po užetu i ne dozvoljava da ga gravitacija povuče niti lijevo niti desno. Asteroidi koji se nalaze na ovim mjestima nazivaju se Trojanci i kreću se oko Sunca istom brzinom kao i planeta.
Cerera[uredi]
_(cropped).jpg)
Cerera (ili Ceres) je velika patuljasta planeta poput Plutona koja se nalazi u polju asteroida. Razlika između Cerere i većine drugih patuljastih planeta je u tome što je i ona asteroid. Cerera je jedan od rijetkih asteroida koji su u obliku sfere (okrugla kao lopta) i možda ima malo leda ispod svoje prašnjave površine. Otkrio ga je 1801. godine Giuseppe Piazzi, koji je bio italijanski astronom.
Neki poznati asteroidi[uredi]
Cerera je prvi otkriveni i najveći asteroid u Sunčevom sistemu.
Asteroid Ida ima svoj mjesec po imenu Daktil. Sada su pronađeni brojni asteroidni mjeseci.